तंबाखू चघळणाऱ्या काही व्यक्तींना तोंडाचा कर्करोग लवकर का होतो? याचे उत्तर टाटा मेमोरियल सेंटरच्या नवीन जीनोम-वाइड अभ्यासातून उघड झाले आहे. मुंबईतल्या टाटा मेमोरियल सेंटर येथील एसीटीआरईसीमधल्या सेंटर फॉर कॅन्सर एपिडेमियोलॉजी यांनी केलेल्या एका जीनोम-वाईड असोसिएशन स्टडीमध्ये असे प्रमुख अनुवांशिक घटक आढळले आहेत, जे स्पष्ट करतात की भारतातल्या तंबाखू चघळणाऱ्या काही व्यक्तींना इतरांच्या तुलनेत जवळजवळ दहा वर्ष आधीच तोंडाचा कर्करोग का होतो.
हा निष्कर्ष शनिवारी टाटा मेमोरीयल सेंटरमध्ये झालेल्या एका पत्रकार परिषदेत सांगण्यात आला. यावेळी संशोधनात सहभागी असलेल्या तज्ज्ञ डॉक्टरांच्या पथकाने अभ्यासाचे तपशीलवार सादरीकरण केले. द लॅन्सेट डिस्कव्हरी सायन्सचा भाग असलेल्या ई-बायोमेडिसिनमध्ये प्रकाशित झालेल्या नवीन संशोधनात तोंडाच्या आतील भागातल्या कर्करोगाची संवेदनशीलता लक्षणीयरीत्या वाढवणारे विशिष्ट अनुवांशिक जोखीम घटक ओळखले गेले आहेत. भारतातला सर्वात सामान्य आणि टाळता येऊ शकणाऱ्या कर्करोगांपैकी एक तोंडाचा कर्करोग असून तो मुख्यतः तंबाखूच्या सेवनाशी संबंधित आहे. टाटा मेमोरियल सेंटरचे संचालक डॉ. सुदीप गुप्ता यांनी जनुक-पर्यावरण परस्परसंवादाचा अभ्यास करण्याची तसेच भारतातील सामान्य कर्करोगांसाठी पॉलीजेनिक रिस्क स्कोअर विकसित करण्याची गरज असल्याचे सांगितले. अनुवांशिक संवेदनशीलता महत्त्वाची असली तरी, तंबाखू चघळणे हे तोंडाच्या कर्करोगाचे सर्वाधिक टाळता येणारे कारण आहे, यावर त्यांनी भर दिला. प्रभावी तंबाखू नियंत्रण धोरणांद्वारे कर्करोगाची 80%पेक्षा जास्त प्रकरणे टाळता येऊ शकतात, असेही ते म्हणाले.
तंबाखू चघळणे हा तोंडाच्या कर्करोगाचा एक प्रमुख जोखीम घटक आहे, याचा पुनरुच्चार एसीटीआरईसीचे संचालक डॉ. पंकज चतुर्वेदी यांनी केला. तंबाखू चघळणाऱ्यांमध्ये तोंडाच्या कर्करोगाची शक्यता तंबाखू न चघळणाऱ्यांच्या तुलनेत धोका 26पट जास्त असते. उच्च अनुवांशिक जोखीम असलेल्या व्यक्तींमध्ये अनुवांशिक संवेदनशीलता हा धोका दुपटीने वाढवतात, असेही ते म्हणाले. जागतिक आरोग्य संघटनेच्या फ्रान्समधील ल्योन येथील इंटरनॅशनल एजन्सी फॉर रिसर्च ऑन कॅन्सर (IARC)च्या संचालक डॉ. एलिझाबेथ वायडरपास यावर म्हणाल्या की, तोंडाच्या श्लेष्मल त्वचेचा कर्करोग हा आजार भारत आणि संपूर्ण दक्षिण आशियासाठी मोठा भार असून या आजाराला कारणीभूत असलेल्या आनुवांशिक आणि पर्यावरणीय घटकांबद्दलच्या आपल्या समजुतीबाबतची एक महत्त्वपूर्ण प्रगती हा अभ्यास दर्शवितो. सीसीईचे संचालक डॉ. राजेश दीक्षित यांनी स्पष्ट केले की, आनुवांशिक पूर्वस्थिती समजून घेतल्याने तंबाखू चघळणाऱ्यांमध्ये तोंडाच्या पोकळीच्या कर्करोगाच्या विकासाचा अंदाज लावता येतो. अभ्यासातील मार्ग विश्लेषणातून कर्करोगाच्या विकासात सहभागी असलेले विशिष्ट रोगप्रतिकारक मार्ग आणि “आत्यंतिक कॅल्शियम-पारगम्य निकोटीन रिसेप्टर-एनकोडिंग जीन्स” ओळखले गेले आहेत. या मार्गांचा पुढील शोध घेतल्यास लवकर शोध आणि प्रतिबंध करण्यासाठी अधिक अचूक पद्धती मिळू शकतात.
जॉन्स हॉपकिन्स विद्यापीठातील ब्लूमबर्गचे विशेष प्राध्यापक डॉ. निलांजन चॅटर्जी म्हणाले की, या लेखात या कर्करोगाच्या संवेदनशीलतेवर परिणाम करणाऱ्या जनुकांबद्दल आणि तंबाखू चघळण्याच्या कर्करोगजन्य परिणामांशी त्यांचा कसा मिलाप होतो याबद्दल महत्त्वाची माहिती दिली आहे. तंबाखू चघळणाऱ्या व्यक्तींना तोंडाच्या श्लेष्मल त्वचेचा कर्करोग होण्याचा धोका जास्त असतो. आनुवांशिक पूर्वस्थिती हा धोका आणखी वाढवू शकते, हे सहसा लक्षात घेतले जात नाही. आपल्याला जन्मतः कोणती जनुके मिळाली आहेत, त्यांची निवड आपण करू शकत नाही. त्यामुळे या कर्करोगाला दूर ठेवणाऱ्या सवयी निवडणे अधिक महत्त्वाचे ठरते. सीसीईच्या वैज्ञानिक अधिकारी आणि अभ्यासाच्या प्रमुख लेखिका डॉ. शरयु म्हात्रे यांनी सांगितले की, तोंडाच्या श्लेष्मल त्वचेच्या कर्करोगासाठी तंबाखूचा वापर अधिक हा सर्वात मोठा धोकादायक घटक असला तरी, आनुवांशिक संवेदनशीलता हा घटकदेखील यात भूमिका बजावतो. त्यांनी कमी जोखीम गुण असलेल्यांच्या तुलनेत उच्च अनुवांशिक जोखीम गुण असलेल्या तंबाखू खाणाऱ्यांमध्ये तोंडाच्या पोकळीच्या कर्करोगाच्या प्रकरणांचे प्रमाण 24% जास्त आहे.
असा करण्यात आला अभ्यास
या अभ्यासामध्ये भारतातील विविध प्रदेशांतील मुखाच्या श्लेष्मल त्वचेचा कर्करोगाची 2,160 प्रकरणे आणि 2,325 सर्वसाधारण निरोगी व्यक्तींची तुलना करण्यात आली. जनुकीय संवेदनशीलता (जनुकांमुळे एखाद्या आजाराची लागण होण्याची किंवा विकसित होण्याची प्रवृत्ती) तपासण्यासाठी संशोधकांनी संपूर्ण जनुकनिहाय छाननी केली. संशोधकांना गुणसूत्र (क्रोमोसोम) 5 आणि 6 वर, CLPTM1L-TERT, HLA-DRB1, HLA-DQB1, आणि CEP43 यांसारख्या जनुकांच्या जवळ महत्त्वपूर्ण जनुकीय धोका असलेली स्थाने आढळली. युरोप आणि तैवानमधील माहितीचा समावेश असलेल्या मेटा-ॲनालिसिसमध्ये NOTCH1 जनुकाच्या जवळ नवीन धोकास्थानेदेखील ओळखण्यात आली. संशोधकांनी बहुजनुकीय जोखीम गुणांक मोजला आणि असे आढळले की, ज्या तंबाखू चघळणाऱ्या लोकांचा हा गुणांक जास्त होता, त्यांना कमी गुणांक असलेल्या लोकांपेक्षा 10 वर्षे लवकर मुखाच्या अस्तराचा कर्करोग झाला.
भारतातली परिस्थिती
भारतात तोंडाच्या कर्करोगाची अंदाजे 141,342 प्रकरणे दरवर्षी नोंदवली जातात, ज्याचा सरासरी वय-मानक घटना दर (age-standardized incidence rate) म्हणजेच एखाद्या आजाराचे नवीन रुग्ण किती दिसतात हे एका ठराविक लोकसंख्येत मोजताना वयाच्या फरकाचा परिणाम काढून टाकून केलेले मोजमाप, प्रति 100,000 लोकसंख्येमागे 10.0 आहे. काही राज्यांमध्ये हा दर प्रति 100,000 लोकसंख्येमागे 25 ते 33पर्यंत वाढतो. जीवनशैलीतील घटक समान असूनही, व्यक्तींमध्ये या रोगाची सुरुवात आणि प्रगती लक्षणीयरीत्या भिन्न असते. जनुकीय रचना, तंबाखू चघळणाऱ्यांमध्ये तोंडाच्या कर्करोगाचा धोका वाढवण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते, हे दाखवून देत, या अभ्यासाने या भिन्नतांसाठी प्रथमच स्पष्ट जनुकीय स्पष्टीकरण दिले आहे.
