गर्दी आणि धावपळीतही मुंबईकर आशियात सर्वात आनंदी!

थांबा, काय म्हणालात? मुंबई… आनंदी? हो, तुम्ही बरोबर ऐकलंय. टाइम आउट सिटी लाइफ इंडेक्स 2025च्या सर्वेक्षणाने मुंबईला आशियातील सर्वात आनंदी शहर म्हणून घोषित केले आहे. पण ही घोषणा ऐकताच प्रत्येक मुंबईकराच्या डोळ्यासमोर गर्दीने खचाखच भरलेल्या लोकल ट्रेन, तासनतास लागणारे ट्रॅफिक जॅम आणि शहराची कधीही न थांबणारी धावपळ उभी राहते. मग प्रश्न असा पडतो की, ज्या शहराला त्याच्या आव्हानांसाठी ओळखले जाते, तेच शहर सर्वात आनंदी कसे असू शकते? आपण मुंबईच्या या अनपेक्षित आनंदामागील कारणे शोधणार आहोत.

सर्वेक्षणातील धक्कादायक आकडेवारी

या विरोधाभासाला टाइम आउट सर्वेक्षणाची आकडेवारी अधिकच गडद करते. जगभरातील 18,000हून अधिक लोकांच्या सर्वेक्षणात मुंबईबद्दल जे समोर आलं, ते आश्चर्यकारक आहे:

* 94% मुंबईकरांनी सांगितले की, त्यांचे शहर त्यांना आनंदी ठेवते.

* 89% लोकांना इतर कोणत्याही ठिकाणापेक्षा मुंबईत जास्त आनंद वाटतो.

* 88% लोकांच्या मते शहरातील लोक आनंदी दिसतात.

* 87% लोकांचा विश्वास आहे की, मुंबईतील आनंद अलीकडे वाढला आहे.

जगातील सर्वात व्यस्त शहरांपैकी एक असूनही हे उच्च गुण मिळणे, हे मुंबईच्या वेगळेपणाचे प्रतीक आहे.

‘मुंबई स्पिरिट’: आपलेपणा आणि सामूहिक लवचिकता

तज्ञांच्या मते, मुंबईच्या आनंदाचे एक प्रमुख कारण म्हणजे येथील लोकांमध्ये असलेली आपलेपणाची आणि समुदायाची घट्ट भावना. हे ‘मुंबई स्पिरिट’ दैनंदिन जीवनात दिसून येते, जिथे अनोळखी लोकही एकमेकांना संकटात मदत करण्यासाठी पुढे येतात.

“Mumbai’s chaos somehow breeds joy, it’s the only city where ambition and struggle still feel alive, not exhausting.”

हा सामुदायिक आपलेपणा आणि एकमेकांना मदत करण्याची वृत्ती मुंबईच्या धावपळीच्या जीवनातील ताण कमी करते. हेच मानवी नातेसंबंध मुंबईच्या गोंधळावर रामबाण उतारा म्हणून काम करतात.

स्वप्नांचे शहर: जिथे महत्त्वाकांक्षा जिवंत राहते

हेच ‘मुंबई स्पिरिट’ इथल्या महत्त्वाकांक्षेला खचू देत नाही, उलट तिला जिवंत ठेवते. म्हणूनच मुंबईला ‘सपनों का शहर’ म्हटले जाते. करिअरच्या अमर्याद संधी, बॉलिवूड आणि मनोरंजन क्षेत्राचे अस्तित्त्व यामुळे इथे एक वेगळ्याच प्रकारचा आशावाद टिकून आहे. हे शहर लोकांना त्यांची स्वप्ने पूर्ण करण्यासाठी एक इंधन पुरवते. स्वप्नांच्या मागे धावण्याची हीच आशा हजारो लोकांना या शहराकडे आकर्षित करते आणि शहराच्या उत्साही आणि चैतन्यमय जीवनशैलीत भर घालते.

रस्त्यावरचा आनंद: वडापाव आणि मरीन ड्राइव्ह

मुंबईचा खरा आनंद छोट्याछोट्या गोष्टींमध्ये दडलेला आहे. येथील स्ट्रीट फूड संस्कृती हा त्याचाच एक भाग आहे. वडापाव आणि भेळपुरीसारखे पदार्थ फक्त भूक भागवत नाहीत, तर ते जगण्याचा भावनिक आधार आणि तग धरण्याची शक्ती देतात. दुसरीकडे, मरीन ड्राइव्हसारखी ठिकाणे लोकांना शांतता देतात, जिथे बसून ते समुद्राला आपल्या चिंता गिळताना पाहतात. एका एक्स (X) वापरकर्त्याने म्हटल्याप्रमाणे, – “Give a place like Marine Drive and a snack like Vada Pav to the whole of India, we’ll take the top spot in happiness index.”

हेच लहानसहान आनंद मुंबईकरांना दररोजच्या संघर्षाला सामोरे जाण्याची ताकद देतात.

आनंदाची एक वेगळी व्याख्या

अर्थात, या सर्वेक्षणावर इंटरनेटवर अनेकांनी शंका उपस्थित केली आहे. अनेकांनी प्रश्न विचारला की, ‘सततचा हॉर्नचा आवाज, कधीही न संपणारी रस्त्यांची कामं आणि कचऱ्याच्या साम्राज्यात खरा आनंद आहे कुठे? हा सर्व्हे नक्की कोणाचा केला?’ एका नेटिझनने तर “या सर्वेक्षणात झोपडपट्टीत राहणाऱ्या लोकांना वगळले होते का?” असा थेट सवाल केला आहे.

या सर्वेक्षणाचे निष्कर्ष इकॉनॉमिस्ट इंटेलिजन्स युनिटच्या (EIU) ग्लोबल लिव्हेबिलिटी इंडेक्सच्या अगदी विरुद्ध आहेत, ज्यात मुंबई राहण्यायोग्य शहरांच्या यादीत 141व्या क्रमांकावर आहे. हा विरोधाभास समजून घेण्यासाठी दोन्ही सर्वेक्षणांमधील फरक पाहणे महत्त्वाचे आहे. EIU चा ‘लिव्हेबिलिटी इंडेक्स’ पायाभूत सुविधा, आरोग्यसेवा, शिक्षण आणि स्थैर्य यांसारख्या भौतिक गोष्टींवर (राहणीमान) भर देतो. याउलट, टाइम आउटचा ‘हॅपिनेस इंडेक्स’ लोकांच्या भावनिक अनुभवांवर (आनंद) लक्ष केंद्रित करतो. इथेच मुंबईच्या आनंदाचे खरे रहस्य दडले आहे: मुंबईचा आनंद पारंपरिक सोई-सुविधांवर अवलंबून नाही. हा संघर्षातून जन्मलेला आनंद (hustle-born happiness) आहे – जो दबावातून आणि लवचिकतेतून जन्माला येतो. मुंबईत आनंद हा आरामात मिळत नाही, तर तो दररोज तयार करावा लागतो.

मुंबईच्या आनंदाची कहाणी गुंतागुंतीची

मुंबईच्या आनंदाची कहाणी गुंतागुंतीची आहे. हा आनंद शहराच्या अद्वितीय ‘स्पिरिट’, सामुदायिक भावना, लोकांच्या महत्त्वाकांक्षा आणि दैनंदिन संघर्षाला संतुलित करणाऱ्या छोट्याछोट्या गोष्टींमधून येतो. मुंबईचा आनंद हा त्याच्या सोप्या जगण्यात नाही, तर तिथल्या लोकांच्या कधीही न हरणाऱ्या वृत्तीत आहे, आणि हेच मुंबईला खऱ्या अर्थाने जिवंत ठेवते.