गेल्या 24 तासांत जगभरात अनेक महत्त्वपूर्ण घटना घडल्या आहेत, ज्यामुळे आंतरराष्ट्रीय स्तरावर तणाव वाढला आहे. एकीकडे भू-राजकीय संघर्ष तीव्र होत असताना, दुसरीकडे जागतिक अर्थव्यवस्थेतील बदल आणि हवामान बदलाच्या गंभीर इशाऱ्यांनी जगाचे लक्ष वेधून घेतले आहे. युरोपमधील युद्धाची तीव्रता, पूर्व आशियातील वाढता तणाव आणि पाश्चिमात्य देशांमधील राजकीय घडामोडींनी जागतिक पटलावर एक गुंतागुंतीचे आणि आव्हानात्मक चित्र निर्माण केले आहे. या घटनांचे परिणाम केवळ त्या-त्या प्रदेशापुरते मर्यादित नसून, त्यांचे पडसाद संपूर्ण जगावर उमटण्याची शक्यता आहे. आम्ही गेल्या 24 तासांतील अशाच 10 महत्त्वाच्या जागतिक घडामोडींचा आढावा घेणार आहोत. यामध्ये रशिया-युक्रेन युद्धातील भीषण हल्ल्यांपासून ते चीन-जपानमधील तैवानवरून वाढलेल्या संघर्षापर्यंत आणि अमेरिकेतील मोठ्या राजकीय बदलांपासून ते जागतिक कार्बन उत्सर्जनाच्या चिंताजनक आकडेवारीपर्यंतच्या घटनांचा समावेश आहे.
टॉप 10 जागतिक बातम्या
- रशिया-युक्रेन युद्ध तीव्र; कीव्हवर मोठा हल्ला, रशियन बंदरावर युक्रेनचा पलटवार
रशियाने युक्रेनची राजधानी कीव्हवर रात्रीच्या वेळी मोठा हवाईहल्ला केला, ज्यात सुमारे 430 ड्रोन आणि 18 क्षेपणास्त्रांचा वापर करण्यात आला. या हल्ल्यात कीव्हमध्ये किमान सहा नागरिकांचा मृत्यू झाला, तर देशाच्या दक्षिणेकडील चोर्नोमोर्स्क शहरातील एका बाजारावर झालेल्या ड्रोनहल्ल्यात दोन जणांचा बळी गेला. हल्ल्यामुळे अनेक रहिवासी इमारती आणि ऊर्जा पायाभूत सुविधांचे मोठे नुकसान झाले. याला प्रत्युत्तर म्हणून युक्रेनने रशियाच्या काळ्या समुद्रातील नोव्होरोसिस्क बंदरावर ड्रोनहल्ले केले. वृत्तानुसार, या हल्ल्यांमुळे रशियाला तेलनिर्यात थांबवावी लागली. - अमेरिकेचे ‘ऑपरेशन सदर्न स्पिअर’; लॅटिन अमेरिकेत नवीन लष्करी मोहीम
अमेरिकेचे संरक्षणसचिव पीट हेगसेथ यांनी ‘ऑपरेशन सदर्न स्पिअर’ या नवीन लष्करी मोहिमेची घोषणा केली आहे. या मोहिमेचा अधिकृत उद्देश पश्चिम गोलार्धातील ‘नार्को-टेररिस्ट’ (अंमली पदार्थ-दहशतवादी) गटांना लक्ष्य करणे हा आहे. या मोहिमेअंतर्गत आतापर्यंत 20 हल्ले करण्यात आले असून, त्यात 80 जणांचा मृत्यू झाल्याचे वृत्त आहे. या कारवाईमुळे आंतरराष्ट्रीय संस्था आणि अनेक देशांनी अमेरिकेवर टीका केली आहे. - चीन-जपान तणाव वाढला; तैवानच्या मुद्द्यावरून दोन्ही देशांमध्ये संघर्ष
जपानच्या पंतप्रधान सनाई ताकाइची यांनी केलेल्या एका वक्तव्यामुळे चीन आणि जपानमधील तणाव वाढला आहे. “चीनने तैवानवर हल्ला केल्यास जपान आपले स्व-संरक्षण दल सक्रिय करू शकतो,” असे ताकाइची म्हणाल्या होत्या. यानंतर चीनने बीजिंगमधील जपानच्या राजदूताला बोलावून तीव्र नाराजी व्यक्त केली. दोन्ही देशांच्या परराष्ट्र मंत्रालयांनी एकमेकांकडे गंभीर निषेध नोंदवला असून, यामुळे दोन्ही देशांमधील राजनैतिक तणाव अधिक गडद झाला आहे. - जागतिक कार्बन उत्सर्जन विक्रमी पातळीवर; हवामान बदलाचा धोका वाढला
2015च्या ‘ग्लोबल कार्बन बजेट’ अहवालानुसार, जीवाश्म इंधनातून होणारे जागतिक कार्बन उत्सर्जन 1.1%नी वाढून 38.1 अब्ज टन या विक्रमी पातळीवर पोहोचण्याचा अंदाज आहे. या अहवालात एक गंभीर इशारा देण्यात आला आहे की, जागतिक तापमानवाढ 1.5 अंश सेल्सिअसपर्यंत मर्यादित ठेवण्याचे लक्ष्य आता शक्य नाही. - सुदानमधील नरसंहाराची चौकशी; संयुक्त राष्ट्रांकडून गंभीर दखल
सुदानमधील अल-फशेर शहरात झालेल्या कथित सामूहिक हत्याकांडाची चौकशी करण्यासाठी संयुक्त राष्ट्रांनी (UN) एक स्वतंत्र सत्यशोधन मोहीम सुरू करण्याचा निर्णय घेतला आहे. UN मानवाधिकार प्रमुख वोल्कर तुर्क यांनी या परिस्थितीला “अमानुष क्रौर्याचे प्रदर्शन” म्हटले आहे आणि आंतरराष्ट्रीय समुदायाने “अत्यंत कमी कारवाई” केल्याबद्दल खेद व्यक्त केला आहे. - जागतिक शेअर बाजारात घसरण; AI स्टॉक्स आणि व्याजदराच्या चिंतेने गुंतवणूकदार धास्तावले
अमेरिकेतील आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स (AI) क्षेत्रातील मोठ्या तंत्रज्ञान कंपन्यांच्या शेअर्समध्ये मोठी घसरण झाली. तसेच, व्याजदरात कपात होण्याच्या शक्यतेबद्दल पुन्हा एकदा शंका निर्माण झाल्याने आशियाई शेअर बाजारांमध्ये मोठी घसरण दिसून आली. गुंतवणूकदारांमध्ये चिंतेचे वातावरण पसरले आहे. - BBCचा ट्रम्प यांच्याकडे माफीनामा; वादग्रस्त कार्यक्रमामुळे BBC प्रमुखांचे राजीनामे
बीबीसीने (BBC) ‘पॅनोरमा’ कार्यक्रमात अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प (तत्कालीन अध्यक्ष) यांच्या 6 जानेवारी 2021च्या भाषणाची चुकीच्या पद्धतीने एडीट केलेली क्लिप दाखवल्याबद्दल माफी मागितली आहे. या प्रकरणामुळे बीबीसीचे महासंचालक टिम डेव्ही आणि वृत्त विभागाच्या प्रमुख डेबोरा टर्नेस यांनी राजीनामा दिला आहे. ट्रम्प यांच्या वकिलांनी बीबीसीवर 1 अब्ज डॉलर्सचा दावा ठोकण्याची धमकी दिली होती. - ऑस्ट्रेलिया-न्यूझीलंडमध्ये शाळा बंद; मुलांच्या खेळण्याच्या वाळूत ॲसबेस्टॉसचा धोका
ऑस्ट्रेलिया आणि न्यूझीलंडमधील डझनभर शाळा आणि प्री-स्कूल पूर्णपणे किंवा अंशतः बंद करण्यात आल्या आहेत. चीनमधून आयात केलेल्या मुलांच्या खेळण्याच्या रंगीत वाळूच्या उत्पादनांमध्ये ट्रेमोलाइट ॲसबेस्टॉसचे अंश आढळून आल्याने हा निर्णय घेण्यात आला. या उत्पादनांना बाजारातून परत बोलावण्याचे आदेश देण्यात आले आहेत. - दक्षिण आफ्रिकेत पॅलेस्टिनींचे ‘रहस्यमय’ आगमन; सरकारने दिले चौकशीचे आदेश
गाझामधून 153 पॅलेस्टिनी नागरिकांना घेऊन आलेले एक चार्टर्ड विमान जोहान्सबर्ग विमानतळावर दाखल झाले. सुरुवातीला त्यांच्या पासपोर्टवर निर्गमनाचा शिक्का नसल्यामुळे त्यांना प्रवेश नाकारण्यात आला. परंतु नंतर त्यांना देशात प्रवेश देण्यात आला. दक्षिण आफ्रिकेचे अध्यक्ष सिरिल रामाफोसा यांनी या आगमनाला “रहस्यमय” म्हटले असून, या संपूर्ण प्रकरणाच्या चौकशीचे आदेश दिले आहेत. - अंतराळात अडकलेले चिनी अंतराळवीर पृथ्वीवर परतणार
मोहिमेदरम्यान अंतराळ यानात बिघाड झाल्यामुळे अंतराळात अडकलेले चिनी अंतराळवीर आता पृथ्वीवर परतणार आहेत. ते शेनझोऊ-21 वाहनाने परतत आहेत. चेन डोंग, चेन झोंगरुई आणि वांग जी या तीन अंतराळवीरांनी एप्रिलमध्ये तिआंगॉन्ग स्पेस स्टेशनला भेट दिली. अंतराळ मोहिमेदरम्यान, अवकाशातील ढिगाऱ्याचा तुकडा त्याच्या अंतराळयानाशी आदळला. आता एक नवीन क्रू अवकाशात पाठवला जात असून हे अंतराळवीर त्यांच्या अंतराळयानाने पृथ्वीवर परततील.
या जागतिक घडामोडींचे तरंग थेट भारतीय किनाऱ्यापर्यंत पोहोचत नसले तरी, त्यांचे अप्रत्यक्ष धक्के देशाच्या भू-राजकीय, आर्थिक आणि पर्यावरणीय समीकरणांना निश्चितपणे बदलू शकतात.
भारतावरील संभाव्य परिणाम
गेल्या 24 तासांतील जागतिक घडामोडींमध्ये भारताचा थेट सहभाग नसला तरी, या घटनांचे अप्रत्यक्ष परिणाम भारताची अर्थव्यवस्था, परराष्ट्र धोरण आणि पर्यावरणविषयक धोरणांवर होण्याची दाट शक्यता आहे. जागतिक स्तरावरील प्रत्येक बदलाचे पडसाद भारतासारख्या वेगाने वाढणाऱ्या अर्थव्यवस्थेवर आणि महत्त्वाच्या भू-राजकीय खेळाडूवर उमटणे स्वाभाविक आहे.
आर्थिक परिणाम: अमेरिकेतील AI स्टॉक्समधील घसरण आणि व्याजदरांबद्दलच्या चिंतेमुळे आशियाई शेअर बाजारांमध्ये मोठी अस्थिरता निर्माण झाली आहे. याचा परिणाम भारतीय शेअर बाजारातील गुंतवणूकदारांच्या मानसिकतेवर होऊ शकतो, विशेषतः भारताच्या वेगाने वाढणाऱ्या तंत्रज्ञान आणि AI स्टार्टअप्समधील गुंतवणुकीवर याचा थेट परिणाम होऊ शकतो. जागतिक बाजारातील नकारात्मक प्रवाहामुळे भारतातून विदेशी गुंतवणूक बाहेर जाण्याचा धोका संभवतो, ज्यामुळे रुपयावर दबाव येऊ शकतो.
भू-राजकीय परिणाम: चीन आणि जपानमधील वाढता तणाव हिंद-प्रशांत (Indo-Pacific) क्षेत्रासाठी चिंतेचा विषय आहे. त्याचवेळी, अमेरिकेने ‘ऑपरेशन सदर्न स्पिअर’च्या माध्यमातून लॅटिन अमेरिकेत, म्हणजेच आपल्या स्वतःच्या प्रभाव क्षेत्रात, एक आक्रमक लष्करी मोहीम सुरू केली आहे. यावरून असे सूचित होते की, अमेरिका आपल्या सामरिक संसाधनांना पुन्हा प्राधान्य देत आहे. यामुळे भारतासारख्या हिंद-प्रशांत क्षेत्रातील मित्र राष्ट्रांवर प्रादेशिक सुरक्षेची अधिक जबाबदारी घेण्याचा दबाव वाढू शकतो.
पर्यावरणीय परिणाम: जागतिक CO2 उत्सर्जनाने विक्रमी पातळी गाठल्याचा अहवाल भारतासह सर्व प्रमुख अर्थव्यवस्थांवर दबाव वाढवणारा आहे. ब्राझीलमधील बेलेम येथे होणाऱ्या आगामी COP30 हवामान परिषदेच्या पार्श्वभूमीवर हा अहवाल एक गंभीर इशारा आहे. यामुळे भारताच्या वाटाघाटींच्या भूमिकेवर आणि देशांतर्गत कार्बन उत्सर्जन कमी करण्याच्या लक्ष्यांवर प्रचंड दबाव येईल.
