केंद्रीय एमओपीएसडब्ल्यू आणि आयुष मंत्री सर्बानंद सोनोवाल यांनी ‘ओशन ग्रेस’ नावाच्या 60टी बोलार्ड पूल टगचे आणि मेडिकल मोबाइल युनिटचे (एमएमयू) नुकतेच उद्घाटन केले. द ओशन ग्रेस, हा भारतातील पहिला मेक इन एएसटीडीएस टग आहे, जो एमओपीएसडब्ल्यू अंतर्गत कोचीन शिपयार्ड लिमिटेडने विकसित केला आहे. मेडिकल मोबाईल युनिट (एमएमयू) हे कॉर्पोरेट सामाजिक जबाबदारीच्या पोर्टच्या वचनबद्धतेचा एक भाग आहे. हा उपक्रम पंतप्रधान मोदींच्या ‘आत्मनिर्भर भारत’ उपक्रमावर प्रकाश टाकतो.
या कार्यक्रमाला केंद्रीय एमओपीएसडब्ल्यू आणि पर्यटन राज्यमंत्री श्रीपाद नाईक, केंद्रीय एमओपीएसडब्ल्यूचे राज्यमंत्री शंतनू ठाकूर, एमओपीएसडब्ल्यूचे सचिव टी. के. रामचंद्रन आणि इतर मान्यवरांनी हजेरी लावली.
कार्यक्रमादरम्यान सर्बानंद सोनोवाल म्हणाले की, पारदीप बंदर हे प्रगती आणि विकासाचे एक ज्वलंत उदाहरण आहे. प्रत्येक उत्तीर्ण वर्षासह, ते ईएक्सआयएम वाहतूक व्यवस्थापनामध्ये नवीन बेंचमार्क ठरवते, जे कार्यक्षमतेसाठी आणि उत्कृष्टतेसाठी मंत्रालयाच्या वचनबद्धतेचे प्रतीक आहे. पीएम मोदींच्या दूरदर्शी नेतृत्त्वाखाली, एमओपीएसडब्ल्यू आत्मनिर्भर भारत उपक्रम पूर्ण करण्यासाठी प्रयत्न करत आहे. ४५ कोटी रुपये खर्चून बांधलेला ‘ओशन ग्रेस’, सागरी अभियांत्रिकीचे शिखर आहे, अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाने सुसज्ज आहे आणि 60 टनांच्या उल्लेखनीय बोलार्ड पुलाचा अभिमान आहे. त्याचे नजीकचे उद्घाटन सागरी पायाभूत सुविधांच्या उत्कृष्टतेच्या आमच्या पाठपुराव्यात एक महत्त्वाची झेप घेऊन पुढील वर्षांच्या अखंड आणि निर्दोष बंदर ऑपरेशन्सचे आश्वासन देते.
पहिला एएसटीडीसी टग एनआयजीएटीए मुख्य इंजिन आणि पॉवर Z-Peller झेडपी प्रोपल्शन इंजिनद्वारे समर्थित आहे. हा टग इष्टतम कार्यक्षमता आणि विश्वासार्हतेसाठी काळजीपूर्वक आखलेला आहे. विशेषत: व्हीएलसीसी आणि यूएलसीसीसारख्या मोठ्या जहाजांसाठी, निर्बाध नेव्हिगेशन आणि कुशल जहाज सहाय्याची हमी देतो. ग्रीन टग ट्रान्झिशन प्रोग्राम (जीटीटीपी)चे लक्ष्य 2030पर्यंत सर्व टग्सपैकी किमान 50% ग्रीन टग्समध्ये रूपांतरित करणे आणि सर्व प्रमुख बंदरांवर ग्रीन टग्स कार्यरत असणे हे आहे. जेएनपीए, डीपीए, पीपीए आणि व्हीओसीपीए पहिल्या टप्प्याचा भाग म्हणून 2027पर्यंत कोचीन शिपयार्डकडून दोन नवीन ग्रीन टग (बॅटरी-इलेक्ट्रिक पॉवर) खरेदी करतील. आज, पीपीएने भारताचा पहिला एएसतीडीएस Tug घेऊन दृष्टी पूर्ण केले. हरितगृह वायू उत्सर्जन कमी करण्यासाठी उपाययोजना अंमलात आणून, देशांतर्गत/लहान सागरी शिपिंग फेरी, पोर्ट वेसल्स (टग्स/क्राफ्ट्स/ड्रेजर) आणि ओएसव्हीएस/पीएसव्हीचे 2030 पर्यंत 50% ते 2047पर्यंत 70%पर्यंत लक्षणीय घट करण्याचे उद्दिष्ट आहे, असेही ते म्हणाले.
मेरिटाइम अमृत काल दृष्टिकोन 2047 अंतर्गत, येत्या काही वर्षांमध्ये ‘डेकार्बोनायझेशन सेल’ विविध श्रेणींमध्ये पायलट रन सुरू करून अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाच्या जहाजांच्या विकासासाठी पुढाकार घेणार आहे. या महत्त्वाकांक्षी उपक्रमामध्ये पाच इलेक्ट्रिक वॉटर टॅक्सी, दोन हायब्रीड इलेक्ट्रिक रो-रो फेरी आणि दोन हायब्रीड एलएनजी इलेक्ट्रिक कार्गो कॅरिअर्सचा समावेश आहे. शिवाय, या योजनेत तीन ड्युअल-इंधन कंटेनर रो-रो फेरींसह जेएनपीए येथे हायब्रीड टग तैनात करणे समाविष्ट आहे. चार प्रमुख बंदरांवर ग्रीन हायड्रोजन आणि अमोनियावर चालणाऱ्या टग्सचा समावेश करण्याचा प्रयत्न विस्तारित आहे. या व्यतिरिक्त, हिरव्या हायड्रोजन किंवा अमोनिया-प्रोपेल्ड कोस्टल कार्गो बल्क कॅरिअरची तैनाती, ऑफशोअर जहाजासह, शाश्वत सागरी पद्धती आणि पर्यावरणीय कारभाराप्रती समर्पित वचनबद्धता दर्शविते.
ओदिशा राज्यात, सागरमाला कार्यक्रम त्याच्या किनारपट्टीच्या भागात पायाभूत सुविधांचा विकास करण्यात महत्त्वाचा ठरला आहे. सध्या, अंदाजे 54,500 कोटी मूल्याचे 53 प्रकल्प निरीक्षण केले जात आहे. 21 प्रकल्प आधीच पूर्ण झाले आहेत, ज्याची रक्कम 12,700 कोटी रुपये इतकी आहे.अतिरिक्त 32 प्रकल्प, ज्याचे मूल्य 41,800 कोटी रुपये, अंमलबजावणीच्या विविध टप्प्यात आहेत. उल्लेखनीय म्हणजे, एमओपीएसडबल्यूद्वारे अंशत: अर्थसहाय्यित 7 प्रकल्प सुरू आहेत. एक पूर्ण आणि सहा प्रगतीपथावर आहेत. शिवाय, किनारी जिल्ह्यांचा सर्वांगीण विकास उपक्रमांतर्गत, एकूण 157 कोटी रुपयांची मत्स्यपालन, कौशल्य विकास, पर्यटन आणि शहरी जलवाहतुकीवर लक्ष केंद्रित करून ओळख पटवली आहे. चालू असलेल्या प्रयत्नांमध्ये पारादीप मासेमारी बंदराचे जागतिक दर्जाच्या सुविधेत रूपांतर करणे समाविष्ट आहे, ज्याचे बजेट 108 कोटी रुपये, आणि कौशल्य विकास कार्यक्रम – फेज IIद्वारे 2860 उमेदवारांचे कौशल्य वाढवणे. पुढे पाहता, आगामी प्रकल्पांचे उद्दिष्ट चांदीपूर येथे मासेमारी बंदर स्थापन करून आणि सातपाडा आणि जाहनीकुडा दरम्यान नौका सेवा सुधारून मच्छीमार समुदायाचे उत्थान करण्याचे उद्दिष्ट आहे, ज्यामध्ये हवामान बदलाच्या आव्हानांमध्ये स्थानिक संपर्क वाढवणे आणि पर्यावरणीय समतोल राखणे यावर लक्ष केंद्रित केले आहे.
पारादीप पोर्ट कॉर्पोरेट सोशल रिस्पॉन्सिबिलिटी (सीएसआर) उपक्रमांमध्ये महत्त्वपूर्ण योगदान देते, ज्यामध्ये शिक्षण, पर्यावरण, आरोग्य सेवा, स्वच्छता, वीज, क्रीडा आणि संस्कृती यांचा समावेश होतो. मेडिकल मोबाईल युनिट (एमएनयू)चे उद्घाटन या वचनबद्धतेचे उदाहरण देते. ऑपरेट करण्यासाठी सुमारे 48लाख प्रति वार्षिक खर्च करून, एमएमयू जवळच्या वंचित समुदायांना सुलभ आरोग्यसेवा प्रदान करण्यासाठी बंदराचे समर्पण प्रतिबिंबित करते. कुशल वैद्यकीय व्यावसायिकांसह कर्मचारी, डॉक्टर, परिचारिका, तंत्रज्ञ आणि फार्मासिस्ट, एमएमयू माता आणि बालरोग काळजी, रोग व्यवस्थापन आणि आरोग्य जागरूकता कार्यक्रम यासारख्या विविध सेवा देते. त्याची गतिशीलता हे सुनिश्चित करते की पारादीप आणि त्याच्या आजूबाजूच्या परिसरात आरोग्यसेवा गरजूंपर्यंत पोहोचते.
हे उल्लेखनीय आहे की पारादीप बंदराचा विस्तार आता केंद्रस्थानी आहे. 3,004.63 कोटी रुपयांचा वेस्टर्न डॉक प्रकल्प पुढील दोन वर्षांत त्याची क्षमता (300MTPA)पेक्षा वाढवण्याच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. विविध ड्राय बल्क कार्गो सामावून घेण्यासाठी तयार करण्यात आलेल्या अत्याधुनिक पायाभूत सुविधा आणि हाताळणी सुविधांनी सुसज्ज नवीन डॉकच्या निर्मितीचा या प्रकल्पात समावेश आहे. शिवाय, या प्रकल्पात केप जहाजांना सामावून घेण्यासाठी आतील बंदर खोल करणे, 18 मीटर पर्यंत खोलीचा मसुदा आवश्यक आहे. या प्रकल्पामध्ये पारादीप बंदरावर सार्वजनिक-खाजगी भागीदारी (पीपीपी) मोड अंतर्गत तयार करा, चालवा आणि हस्तांतरित करा (बीओटाय) आधारावर वेस्टर्न डॉकच्या विकासासह अंतर्गत बंदर सुविधांचे खोलीकरण आणि ऑप्टिमायझेशन समाविष्ट आहे.
पोर्टबद्दल:
देशातील सर्व बंदरांद्वारे हाताळल्या जाणाऱ्या किनारपट्टीवरील वाहतुकीपैकी जवळपास 25% वाहतूक व्यवस्थापित करणाऱ्या कोस्टल शिपिंगमधील त्याच्या मध्यवर्ती भूमिकेद्वारे पारादीप बंदराचा उल्लेखनीय मार्ग अधिक ठळकपणे दिसून येतो. हे 80%पेक्षा जास्त बर्थ यांत्रिकीकरणाने कार्यरत असलेल्या संपूर्ण देशात आर्थिक आणि प्रभावी बंदर सेवा देते. उल्लेखनीय म्हणजे, उत्पादकतेत प्रमुख बंदरांच्या यादीत पारादीप बंदर अव्वल आहे; 2022-2023 या आर्थिक वर्षात, प्रति जहाज बर्थ डे 32,500 मेट्रिक टन साध्य केले, ज्यामुळे भारतीय सागरी क्षेत्रातील प्रमुख सहभागी म्हणून त्याची स्थिती वाढली.
