नाकारू शकतात मधुमेही किंवा लठ्ठ व्यक्तींना अमेरिकेचा व्हिसा!

ट्रम्प प्रशासनाने एक नवीन निर्देश जारी केला आहे, ज्यामुळे अमेरिकन व्हिसा अधिकारी मधुमेह, हृदयरोग किंवा लठ्ठपणा यांसारख्या सामान्य आरोग्य समस्या असलेल्या अर्जदारांना व्हिसा नाकारू शकतात. यामागे तर्क असा आहे की, असे स्थलांतरित अमेरिकेवर “सार्वजनिक भार” (Public Charge) (म्हणजेच, जे अमेरिकेच्या सरकारी आरोग्य किंवा आर्थिक मदतीवर अवलंबून राहू शकतात) बनू नयेत. अमेरिकी सरकारच्या या नव्या धोरणामुळे अनेक भारतीयांची झोप उडाली आहे.

गेल्या 24 तासातील जगभरातील टॉप 10 महत्त्वाच्या बातम्या

१. सुदानमध्ये दोन वर्षांनंतर युद्धविरामाची घोषणा: सुदानमधील निमलष्करी दल ‘रॅपिड सपोर्ट फोर्सेस’ (RSF) ने सुदानी लष्करासोबत सुरू असलेले दोन वर्षांहून अधिक काळ चाललेले विनाशकारी युद्ध संपवण्यासाठी अमेरिकेने प्रस्तावित केलेल्या मानवतावादी युद्धविरामास सहमती दर्शवली आहे. अमेरिका, इजिप्त, सौदी अरेबिया आणि संयुक्त अरब अमिराती या ‘क्वाड’ गटाने या युद्धविरामासाठी मध्यस्थी केली आहे. संयुक्त राष्ट्राने (U.N.) सुदानमधील संघर्षाला जगातील सर्वात मोठे मानवतावादी संकट म्हटले होते. या युद्धामुळे लाखो लोक विस्थापित झाले असून दुष्काळसदृश परिस्थिती निर्माण झाली आहे. त्यामुळे, ही युद्धविरामाची घोषणा या संकटावर तोडगा काढण्याच्या दिशेने एक मोठे आणि महत्त्वाचे पाऊल ठरू शकते.

२. अमेरिकेतील सरकारी शटडाऊनमुळे हजारो विमान उड्डाणे रद्द: अमेरिकेत 38 दिवसांपासून सुरू असलेल्या सरकारी शटडाऊनमुळे हवाई वाहतूक नियंत्रकांच्या (Air Traffic Controllers) कमतरतेमुळे मोठा प्रवास गोंधळ निर्माण झाला आहे. हे कर्मचारी वेतनाशिवाय काम करत असल्यामुळे, फेडरल एव्हिएशन ॲडमिनिस्ट्रेशनने (FAA) देशातील 40 सर्वात व्यस्त विमानतळांवरील वाहतूक कमी करण्याचे आदेश दिले आहेत. यामुळे हजारो विमान उड्डाणे रद्द झाली आहेत. या घटनेतून हे स्पष्ट होते की, देशांतर्गत राजकीय मतभेद आणि प्रशासकीय अडथळे देशाच्या महत्त्वाच्या पायाभूत सुविधांवर थेट परिणाम करू शकतात. याचा फटका केवळ लाखो प्रवाशांनाच बसत नाही, तर अर्थव्यवस्थेवरही गंभीर परिणाम होतो.

३. अमेरिकेच्या राष्ट्राध्यक्षपदाच्या अधिकारांना सुप्रीम कोर्टात आव्हान: अमेरिकेच्या सुप्रीम कोर्टात राष्ट्राध्यक्ष ट्रम्प यांनी ‘आंतरराष्ट्रीय आपत्कालीन आर्थिक शक्ती कायद्या’अंतर्गत (IEEPA) लावलेल्या व्यापक आयातशुल्काच्या (Tariffs) अधिकाराला आव्हान देणाऱ्या याचिकेवर सुनावणी झाली. सुनावणीदरम्यान उदारमतवादी आणि पुराणमतवादी अशा दोन्ही विचारसरणीच्या बहुसंख्य न्यायाधीशांनी राष्ट्राध्यक्षांच्या या अमर्याद अधिकारांवर शंका व्यक्त केली. हे प्रकरण राष्ट्राध्यक्षांचे कार्यकारी अधिकार विरुद्ध काँग्रेसचे अधिकार यांच्यातील घटनात्मक संघर्ष दर्शवते. न्यायमूर्ती एलेना केगन आणि सोनिया सोटोमेयर यांनी स्पष्ट केले की, कर लावणे हा काँग्रेसचा अधिकार आहे, राष्ट्राध्यक्षांचा नाही. सोटोमेयर यांनी म्हटले, “तुम्ही म्हणता की आयातशुल्क हे कर नाहीत, पण ते नेमके तेच आहेत.” हा खटला अमेरिकेचे आर्थिक धोरण आणि जागतिक व्यापारी संबंधांना नवी दिशा देऊ शकतो.

४. युक्रेन युद्धात रशियन सैनिकाला प्रथमच जन्मठेपेची शिक्षा: युक्रेनमधील एका न्यायालयाने दिमित्री कुराशोव्ह नावाच्या रशियन सैनिकाला जन्मठेपेची शिक्षा सुनावली आहे. शरणागती पत्करलेल्या एका युक्रेनियन युद्धकैद्याची हत्त्या केल्याबद्दल त्याला दोषी ठरवण्यात आले. युक्रेन युद्धादरम्यान अशा आरोपाखाली एखाद्या संशयिताला तुरुंगवासाची शिक्षा होण्याची ही पहिलीच वेळ आहे. हा निकाल युद्धगुन्ह्यांच्या बाबतीत अत्यंत महत्त्वाचा मानला जात आहे. या निर्णयामुळे संघर्षादरम्यान होणाऱ्या अत्याचारांसाठी व्यक्तींना जबाबदार धरण्याचा एक नवा आदर्श प्रस्थापित झाला आहे, ज्यामुळे भविष्यात अशा गुन्ह्यांना आळा बसण्यास मदत होऊ शकते.

५. जकार्ता येथील मशिदीत बॉम्बस्फोट, अनेक विद्यार्थी जखमी: इंडोनेशियाची राजधानी जकार्ता येथील एका हायस्कूलमधील मशिदीत शुक्रवारच्या नमाज पठणादरम्यान दोन मोठे बॉम्बस्फोट झाले. या घटनेत 50हून अधिक जण जखमी झाले असून, त्यामध्ये बहुतांश विद्यार्थी आणि शिक्षक आहेत. यापैकी 20 विद्यार्थ्यांना रुग्णालयात दाखल करण्यात आले असून, तीन जणांची प्रकृती गंभीर आहे. प्रार्थनास्थळी आणि त्यातही तरुणांना लक्ष्य करून केलेला हा एक भीषण हल्ला आहे. या घटनेमुळे या प्रदेशात दहशतवाद आणि सुरक्षेबद्दलची चिंता पुन्हा एकदा वाढली आहे.

६. डेन्मार्कचा मोठा निर्णय, 15 वर्षांखालील मुलांसाठी सोशल मीडिया बंदी: डेन्मार्क सरकारने 15 वर्षांखालील मुलांसाठी सोशल मीडियाच्या वापरावर बंदी घालण्याचा निर्णय घेतला आहे. मात्र, पालकांना 13 ते 14 वयोगटातील मुलांना काही विशिष्ट प्लॅटफॉर्म वापरण्यासाठी परवानगी देण्याचा अधिकार असेल. तरुणांच्या मानसिक आरोग्यावरील दुष्परिणामांच्या चिंतेमुळे हे पाऊल उचलण्यात आले आहे. डेन्मार्कमध्ये स्नॅपचॅट, यूट्यूब आणि टिकटॉकसारखे प्लॅटफॉर्म मुलांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर वापरले जातात. ही केवळ सरसकट बंदी नसून, राज्याने लागू केलेली पालक-नियंत्रित प्रणाली आहे. मुलांच्या आरोग्यावर तंत्रज्ञानाच्या परिणामांबाबत एका विकसित देशाने उचललेले हे एक धाडसी पाऊल आहे, जे तंत्रज्ञानाच्या परिणामांबद्दलची जागतिक चिंता दर्शवते.

७. अमेरिकेला नकोय स्थलांतरितांचा देशावर “सार्वजनिक भार”: ट्रम्प प्रशासनाने एक नवीन निर्देश जारी केला आहे, ज्यामुळे अमेरिकन व्हिसा अधिकारी मधुमेह, हृदयरोग किंवा लठ्ठपणा यांसारख्या सामान्य आरोग्य समस्या असलेल्या अर्जदारांना व्हिसा नाकारू शकतात. यामागे तर्क असा आहे की, असे स्थलांतरित हे अमेरिकेवर “सार्वजनिक भार” (Public Charge) (म्हणजेच, जे अमेरिकेच्या सरकारी आरोग्य किंवा आर्थिक मदतीवर अवलंबून राहू शकतात) बनू नयेत. अमेरिकेच्या स्थलांतर धोरणातील हा एक मोठा आणि वादग्रस्त बदल आहे. आतापर्यंत फक्त संसर्गजन्य रोगांवर लक्ष केंद्रित केले जात होते, परंतु आता सामान्य आरोग्य समस्यांच्या आधारावर जगभरातील लाखो अर्जदारांना व्हिसा नाकारला जाऊ शकतो.

८. सोमाली चाच्यांचे पुनरागमन, भारतातून निघालेल्या जहाजाचे अपहरण: सोमाली चाच्यांनी माल्टाच्या ध्वजाखाली असलेल्या एका टँकरचे अपहरण केले आहे. हे जहाज भारतातील सिक्का येथून दक्षिण आफ्रिकेतील डर्बन येथे जात होते. हल्लेखोर मशीनगन आणि रॉकेट-प्रोपेल्ड ग्रेनेडने (RPGs) सज्ज होते. ही घटना सोमाली चाच्यांच्या धोक्याच्या पुनरागमनाचे संकेत देत आहे. एकेकाळी आंतरराष्ट्रीय सागरी मार्गांवरील हा मोठा धोका नियंत्रणात आणला गेला होता, असे मानले जात होते. या घटनेचा थेट संबंध भारताशी असल्याने चिंता वाढली आहे.

९. ट्रम्प-पुतिन भेटीची शक्यता, हंगेरीमध्ये होऊ शकते चर्चा: हंगेरीचे पंतप्रधान व्हिक्टर ऑर्बन यांच्यासोबत झालेल्या बैठकीदरम्यान अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी सांगितले की, रशियाचे राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांच्यासोबत बुडापेस्टमध्ये भेट होण्याची “खूप चांगली शक्यता” आहे. अमेरिका आणि रशियाच्या प्रमुखांमधील संभाव्य शिखर बैठकीचे भू-राजकीय परिणाम प्रचंड असू शकतात. विशेषतः युक्रेनमधील युद्ध आणि जागतिक स्थिरतेच्या संदर्भात या भेटीकडे संपूर्ण जगाचे लक्ष लागले आहे.

१०. वटवाघळांची शिकार करणारे उंदीर, नव्या महामारीचा धोका?: जर्मनीमधील संशोधकांना एक आश्चर्यकारक वैज्ञानिक शोध लागला आहे. त्यांनी तपकिरी उंदरांना सक्रियपणे वटवाघळांची शिकार करून खाताना नोंदवले आहे. शास्त्रज्ञांनी याबद्दल गंभीर चिंता व्यक्त केली आहे. उंदीर आणि वटवाघळे दोन्ही विषाणूंचे वाहक म्हणून ओळखले जातात. या दोन प्रजातींमधील या नवीन संवादामुळे विषाणू एका प्रजातीतून दुसऱ्या प्रजातीमध्ये सहज पसरू शकतात, ज्यामुळे मानवासाठी एका नवीन महामारीचा धोका निर्माण होऊ शकतो.

जागतिक घडामोडींचे भारतावरील परिणाम

गेल्या 24 तासांतील या जागतिक घडामोडींचे भारतावर विविध प्रकारे परिणाम होत आहेत. काही घटना भारतासाठी थेट धोका दर्शवतात, तर काही बदलत्या जागतिक समीकरणांचा भाग आहेत, ज्यामध्ये भारताला आपली भूमिका काळजीपूर्वक ठरवावी लागेल.

थेट धोका आणि परिणाम

दोन घटना भारताच्या आर्थिक आणि नागरिक सुरक्षेसाठी थेट आव्हान निर्माण करतात. पहिले, भारतातील सिक्का बंदरातून निघालेल्या जहाजाचे सोमाली चाच्यांनी केलेले अपहरण. यामुळे भारतीय सागरी मार्गांवरील सुरक्षेचा प्रश्न पुन्हा एकदा ऐरणीवर आला आहे. दुसरे, अमेरिकेचे नवीन व्हिसा नियम, ज्यामुळे मधुमेहासारख्या सामान्य आजारांनी ग्रस्त असलेल्या लाखो भारतीयांना व्हिसा मिळवणे कठीण होऊ शकते, ज्यामुळे त्यांच्या स्वप्नांना आणि संधींना मोठा धक्का बसू शकतो.

बदलते जागतिक समीकरण आणि भारताची भूमिका

इतर घटना भारतासाठी अप्रत्यक्षपणे महत्त्वाच्या आहेत आणि भारताला आपली परराष्ट्र धोरणे आणि देशांतर्गत धोरणे अधिक काळजीपूर्वक हाताळण्याचे संकेत देतात. सुदानमधील युद्धविराम हा प्रादेशिक स्थिरतेसाठी महत्त्वाचा आहे. अमेरिकेतील आयातशुल्क प्रकरण आणि संभाव्य ट्रम्प-पुतिन भेट भारताच्या व्यापार आणि परराष्ट्र धोरणावर परिणाम करेल, कारण भारताला अमेरिका आणि रशिया या दोन्ही महासत्तांसोबत आपले संबंध संतुलित ठेवावे लागतात. त्याचबरोबर, अमेरिकेतील सरकारी शटडाऊनमुळे भारतीयांच्या प्रवासात व्यत्यय येऊ शकतो आणि जागतिक अर्थव्यवस्थेलाही धोका निर्माण होऊ शकतो. डेन्मार्कने सोशल मीडियावर घातलेली बंदी भारतासारख्या प्रचंड तरुण लोकसंख्या असलेल्या देशासाठी एक महत्त्वाचे धोरणात्मक उदाहरण ठरू शकते, ज्यावर भविष्यात विचार केला जाऊ शकतो.

एकूणच गेल्या 24 तासांतील जगभरातील घटना दर्शवतात की, आपले जग किती परस्परांशी जोडलेले आहे. एका देशातील राजकीय निर्णय, दुसऱ्या देशातील संघर्ष किंवा एखादा वैज्ञानिक शोध यांचे परिणाम जगभर जाणवतात. सुदानमधील शांततेच्या आशेपासून ते अमेरिकेतील राजकीय संघर्षापर्यंत आणि सोमाली चाच्यांच्या पुनरागमनापासून ते डेन्मार्कच्या डिजिटल धोरणापर्यंत, प्रत्येक घटनेचे धागेदोरे एकमेकांत गुंतलेले आहेत. या सर्व घडामोडी पाहता, एक प्रश्न नक्कीच मनात येतो: “एकाच दिवशी घडणाऱ्या या विविध घटना पाहता, आपले जग अधिक जवळ येत आहे की अधिक विभागले जात आहे?”