अमेरिका-चीन व्यापार कराराच्या शक्यतेमुळे जगभरातील शेअर बाजार तेजीत

अमेरिका आणि चीन यांच्यातील संभाव्य व्यापार करारामुळे जागतिक शेअर बाजारांमध्ये उत्साहाचे वातावरण निर्माण झाले आहे. अमेरिकी अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प आणि चीनचे राष्ट्राध्यक्ष शी जिनपिंग यांच्या नियोजित भेटीपूर्वी या कराराची शक्यता वाढल्याने, Dow Jones, S&P 500, Nikkei 225 आणि Stoxx 600 यांसारख्या प्रमुख निर्देशांकांनी मोठी झेप घेतली. भारतातील शेअर बाजारही तेजीत आले आहेत. यामुळे जागतिक व्यापारातील तणाव कमी होण्याची आशा निर्माण झाली आहे. दुसरीकडे, भू-राजकीय तणाव आणि राजकीय अस्थिरतादेखील कायम आहे. रशियाने आपल्या नवीन आण्विक-शक्तीवर चालणाऱ्या क्षेपणास्त्राची यशस्वी चाचणी केली, ज्यामुळे जागतिक सुरक्षाविषयक चिंता वाढल्या आहेत. अर्जेंटिनामध्ये अध्यक्ष जेवियर मिलेई यांच्या पक्षाने निवडणुकीत मोठा विजय मिळवून आपले स्थान अधिक मजबूत केले आहे, तर कॅमेरूनमध्ये अध्यक्ष पॉल बिया यांच्या विजयानंतर हिंसक निदर्शने झाली आहेत.

गेल्या 24 तासांत प्रमुख जागतिक घटना-घडामोडी–

1. अमेरिका-चीनदरम्यान टिकटॉक वादावर तोडगा निघण्याची शक्यता: अमेरिका आणि चीन यांच्यात व्यापार कराराची आशा वाढल्याने जगभरातील शेअर बाजारांमध्ये मोठी तेजी दिसून आली. ट्रम्प-जिनपिंग भेटीपूर्वी या कराराचा मार्ग मोकळा झाल्याचे संकेत मिळत आहेत. या संभाव्य करारानुसार, अमेरिका चीनवर लादले जाणारे नियोजित 100% शुल्क रद्द करू शकते. चीन अमेरिकेकडून सोयाबीनची खरेदी पुन्हा सुरू करू शकेल आणि टिकटॉक वादावरही तोडगा निघू शकतो.

2. अर्जेंटिनाच्या निवडणुकीत अध्यक्ष मिलेई यांचा मोठा विजय: अर्जेंटिनाच्या मध्यावधी निवडणुकीत अध्यक्ष जेवियर मिलेई यांच्या ‘ला लिबर्टाड अवान्झा’ पक्षाने मोठा विजय मिळवला आहे. या विजयामुळे मिलेई यांच्या मुक्त-बाजारपेठेच्या धोरणांना आणि आर्थिक सुधारणांना मोठे बळ मिळाले आहे. पक्षाने प्रतिनिधीगृहातील (House of Deputies) आपल्या जागा 37वरून 64पर्यंत वाढवल्या आहेत, तर पारंपारिक पेरोनिस्ट पक्षाचा बालेकिल्ला असलेल्या ब्युनोस आयर्स प्रांतातही विजय मिळवला आहे. अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनीही मिलेई यांच्या विजयाचे स्वागत केले आहे.

3. रशियाची नवीन आण्विक-शक्तीवर चालणाऱ्या क्षेपणास्त्राची चाचणी: रशियाने ‘9M730 ब्युरेव्हेस्टनिक’ (NATO नाव: ‘स्कायफॉल’) या आण्विक-शक्तीवर चालणाऱ्या क्रूझ क्षेपणास्त्राची यशस्वी चाचणी केली आहे. या क्षेपणास्त्राची मारकक्षमता “अमर्याद” असल्याचा दावा रशियाने केला आहे. यावर प्रतिक्रिया देताना अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी म्हटले की, रशियाचे अध्यक्ष पुतिन यांनी युक्रेनमधील युद्ध संपवण्यावर लक्ष केंद्रित करावे. यावर क्रेमलिनने प्रत्युत्तर देत म्हटले की, रशियाच्या सुरक्षेची हमी देण्यासाठी हे आवश्यक आहे.

4. कॅमेरूनमध्ये निवडणुकीनंतर हिंसक निदर्शने: कॅमेरूनमध्ये 92 वर्षीय पॉल बिया यांना आठव्यांदा अध्यक्ष म्हणून घोषित केल्यानंतर हिंसक निदर्शने झाली आहेत. या निदर्शनांवर केलेल्या कारवाईत विरोधी पक्षाच्या किमान चार समर्थकांचा मृत्यू झाला आहे. विरोधी उमेदवार इसा त्चिरोमा बाकारी यांनी निवडणुकीत गैरप्रकार झाल्याचा आरोप केला आहे. घटना परिषदेने जाहीर केलेल्या अधिकृत निकालांनुसार, बिया यांना 53.66% तर त्चिरोमा यांना 35.19% मते मिळाली आहेत.

5. कॅनडा-चीन-अमेरिका यांच्यातील वाढता व्यापारी तणाव: कॅनडाचे पंतप्रधान मार्क कार्नी हे चीनचे अध्यक्ष शी जिनपिंग यांची भेट घेणार आहेत. ही भेट अशावेळी होत आहे जेव्हा अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी कॅनडासोबतच्या व्यापार वाटाघाटी थांबवून कॅनेडियन वस्तूंवर अतिरिक्त 10% शुल्क लादले आहे. अमेरिकेसोबतच्या व्यापार वाटाघाटी थांबल्याने, कॅनडा आता चीनसोबत आपले व्यावसायिक संबंध अधिक दृढ करण्याचा प्रयत्न करत आहे, जे जागतिक व्यापारी समीकरणांमध्ये नव्या बदलांचे संकेत देत आहे.

6. रशिया आणि उत्तर कोरियामधील संबंध अधिक दृढ: रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन आणि उत्तर कोरियाच्या परराष्ट्र मंत्री चोई सोन हुई यांच्यात मॉस्कोमध्ये भेट झाली, ज्यामुळे दोन्ही देशांमधील संबंध अधिक घट्ट होत असल्याचे दिसून आले. 2024मध्ये दोन्ही देशांनी संरक्षण करार केला होता आणि युक्रेनमधील युद्धासाठी रशियाला पाठिंबा देण्यासाठी उत्तर कोरियाने आपले सैन्य पाठवल्याचे वृत्त आहे.

7. युनायटेड किंगडम आणि तुर्कस्तान यांच्यात लढाऊ विमानांचा करार: युनायटेड किंगडम आणि तुर्कस्तान यांच्यात 20 युरोफायटर टायफून लढाऊ विमानांच्या विक्रीसाठी 8 अब्ज पाउंड (10.7 अब्ज डॉलर) किमतीचा करार अंतिम झाला आहे. ब्रिटनचे पंतप्रधान कीर स्टार्मर यांच्या अंकारा भेटीदरम्यान या करारावर स्वाक्षरी करण्यात आली. या करारामुळे नाटोची सुरक्षा आणि द्विपक्षीय संरक्षण सहकार्य अधिक मजबूत होईल, असे मानले जात आहे.

8. सौदी अरेबियाची AI डेटा सेंटर हब बनण्याची महत्त्वाकांक्षा: सौदी अरेबियाने आपल्या ‘व्हिजन 2030’ योजनेअंतर्गत कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) पायाभूत सुविधांचे जागतिक केंद्र बनण्यासाठी मोठी गुंतवणूक केली आहे. यासाठी देश आपल्या विशाल ऊर्जा संसाधनांचा वापर करत आहे. सौदी अरेबियाने 5 अब्ज डॉलर्सचे डेटा सेंटर उभारण्याची घोषणा केली असून Groq, Nvidia आणि Amazon सारख्या तंत्रज्ञान कंपन्यांसोबत भागीदारी केली आहे.

9. चीनच्या शेअर बाजाराचा 10 वर्षांचा विक्रम मोडीत: चीनच्या शांघाय कंपोझिट इंडेक्सने ऑगस्ट 2015नंतरचा आपला सर्वोच्च स्तर गाठला आहे. सरकारने तांत्रिक आत्मनिर्भरतेला प्राधान्य देण्याची घोषणा केल्यानंतर आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स (AI) आणि चिप-निर्मिती क्षेत्रातील कंपन्यांच्या शेअर्समध्ये झालेल्या जोरदार वाढीमुळे हा विक्रम प्रस्थापित झाला आहे.

10. कॅनडामध्ये भारतीय कर्मचाऱ्यासोबत वंशभेदी वर्तन: कॅनडाच्या ओकव्हिल, ओंटारियो येथील एका फास्ट-फूड रेस्टॉरंटमध्ये एका भारतीय कर्मचाऱ्याला वंशभेदी शिवीगाळ केल्याचा व्हिडिओ व्हायरल झाला आहे. या घटनेमुळे कॅनडात स्थलांतरितांना सामोरे जाव्या लागणाऱ्या वंशभेदाच्या समस्येवर पुन्हा एकदा चिंता व्यक्त केली जात आहे.

जागतिक घटनांचा भारतावर परिणाम–

रिलायन्स इंडस्ट्रीजकडून रशियन कच्च्या तेलाची खरेदी थांबवण्याची शक्यता: अमेरिकेने रशियावर नवीन निर्बंध लादल्यानंतर, रिलायन्स इंडस्ट्रीज रशियन कच्च्या तेलाची खरेदी थांबवू शकते. यामुळे रिलायन्सच्या नफ्यावर काही प्रमाणात परिणाम होऊ शकतो, परंतु दुसरीकडे अमेरिका-भारत व्यापार संबंध सुधारण्यास मदत होऊ शकते.